1940-50 च्या दशकात हॉलीवूडच्या सिनेमात नवरा-बायकोचे पात्र साकारणारे नट आणि नटीसुद्धा एका बेडमध्ये दाखवले जात नसत इतका संकुचितपणा अमेरिकन समाजात होता. त्याकाळी Esquire नावाच्या त्यावेळच्या सर्वात जास्त खपाच्या पुरुषांच्या मासिकात ह्यु हेफनर कॉपीराईटर म्हणून काम करायचा. 1952 साली फक्त 5 डॉलरने पगार वाढवावा म्हणून त्याने केलेली मागणी मासिकाने धुडकावून लावली आणि ह्युने नोकरी सोडली. कर्ज काढून 600 डॉलर, स्वतःच्या आईकडून 1000 डॉलर आणि अजून काही गुंतवणूकदारांकडून उरलेले असे एकूण 8000 डॉलर जमा करून पुढच्याच वर्षी 1953 साली ह्युने स्वतःचे मासिक सुरू केले, नाव होते "Playboy". हे नावसुद्धा आधी वेगळे ठरवले होते पण कॉपीराईटच्या समस्येमुळे अगदी शेवटच्या क्षणी प्लेबॉय या नावावर शिक्कामोर्तब केले गेले.
प्लेबॉयच्या पहिल्या कव्हर फोटोसाठी ह्युला एक खास फोटो हवा होता. त्यासाठी असंख्य पिन-अप गर्ल्सचे फोटो त्याने नजरेखालून पाहिले पण त्यातला एकही त्याला पसंत येईना. त्यावेळेस त्याला कळले की मेरिलीन मोन्रोने तिच्या करिअरच्या सुरुवातीच्या काळात एक न्यूड फोटोशूट केले होते व ते फोटो अजून कुठेही प्रसिद्ध झाले नव्हते. मेरिलीनच्या सौंदर्याने तेव्हा अख्ख्या जगाला भुरळ पाडली होती व तिचे नाणे हॉलीवूडमध्ये चालायचे. ह्युने त्या फोटोग्राफर कडून अत्यंत चलाखीने मेरिलीनच्या एका नग्न फोटोचे हक्क विकत घेतले, आणि ते झाले प्लेबॉयच्या पहिल्या अंकाचे कव्हर! हातोहात प्लेबॉयच्या 50,000 प्रती खपल्या आणि प्लेबॉय हे नाव जगभराला माहीत झाले. पुढे अवघ्या 2-3 वर्षात प्लेबॉयने Esquire ला सुद्धा खपाच्या बाबतीत मागे टाकले.
प्लेबॉयचा प्रत्येक अंक ह्यु स्वतः संपादित करायचा, आणि त्यात लिहायचा सुद्धा. प्रत्येक अंकाचे डिझाईन हे ह्युच्या नजरेत निर्दोष असल्याशिवाय तो अंक छापला जायचा नाही. लाइफस्टाइल, कला, साहित्य, राजकारण, विज्ञान, रहस्यकथा, मानवी हक्काचे लढे, खेळ, फॅशन, सेक्स अशा विविध विषयांबद्दल मते, माहिती देणारे धाडसी लेख ह्युने कशाचीही पर्वा न करता छापले. ह्युने प्लेबॉयसाठी घेतलेल्या महान नेत्यांच्या व कलाकारांच्या मुलाखती तर विशेष गाजल्या. वर्णद्वेषाविरुद्ध सशस्त्र लढा देणाऱ्या माल्कम एक्स आणि अहिंसेने लढा देणाऱ्या मार्टिन ल्युथर किंग ज्युनिअर, या दोघांच्या बेधडक मुलाखती ह्युने घेतल्या व छापल्या. फिडेल कॅस्ट्रो पासून जॉन लेनन पर्यंत जगप्रसिद्ध लोक ह्युच्या प्लेबॉयशी कसलाही आडपडदा न ठेवता व्यक्त झाले.
प्लेबॉय मासिकाच्या यशानंतर ह्युने स्वतःचे प्लेबॉय क्लब जगभर उभे केले. तिथे काम करणाऱ्या वेट्रेस मुलींना Bunny म्हणतात. या बनीजचा ड्रेस डिझाईन करण्यातसुद्धा ह्युचा सिंहाचा वाटा होता. ग्राहकाला कसे बोलावे, ड्रिंक कसे द्यावे यासाठी बनीजचे खूप उच्चप्रतीचे ट्रेनिंग झाले होते. जेव्हा पहिल्यांदा बनी बनण्यासाठी ह्युने जाहिराती दिल्या तेव्हा तिथे ऑडिशन देण्यासाठी अख्ख्या अमेरिकेतून आलेल्या मुलींची झुंबड उडाली. प्लेबॉय क्लब हे जगप्रसिद्ध झाले होते. पूढे याच बनीजना त्याने प्लेबॉयच्या कव्हरवर सुद्धा स्थान दिले आणि त्यातून कित्येक सुपरमॉडेल, अभिनेत्री हॉलीवूडला मिळाल्या. याच्या पुढचा भाग होता "Playboy Mansion". ह्युने स्वतःच्या भल्यामोठ्या घरालाच एका क्लबमध्ये बदलून टाकले जिथे तो कामही करायचा आणि जगभरातून आलेल्या सेलेब्रिटीचे आदरातिथ्यही करायचा. त्याच्या मँशन मध्ये प्रवेश मिळावा म्हणून मोठेमोठे सेलेब्रिटी, राजकारणी, बिझनेसमन लोक वाट पाहत राहायचे. त्यानंतर एक पाऊल पुढे जात ह्युने स्वतःचे भलेमोठे विमानही विकत घेतले आणि प्लेबॉयच्या स्टाईलने प्रवास करायला जगभरातून लोक त्यात दाखल झाले.
जेव्हा अमेरिकेतला वर्णद्वेषी श्वेतवर्णीय समाज काळ्या कलाकारांना मंच नाकारत होता, तेव्हा ह्युने प्रवाहाच्या विरोधात जायची मोठी जोखीम घेत त्या कलाकारांना प्लेबॉय मासिकात, टीव्हीवर आणि त्याच्या प्लेबॉय क्लबमध्ये व्यक्त व्हायची संधी दिली. ह्युचे हे सगळे प्रयोग क्रांतिकारी, काळाच्या पुढे जाऊन विचार करणारे होते. मॉडेलच्या नग्न फोटोंमुळे ह्युवर फेमिनिस्ट लोकांनी भरभरून टीका केली पण त्यामुळे ह्युने कधी त्यांचा राग केला नाही, उलट त्याने खुलेपणाने त्याच्या घोर विरोधी असणाऱ्या महिला पत्रकारांनासुद्धा दिलखुलास मुलाखती दिल्या. गे लोकांचे हक्क असोत, गर्भपाताला समर्थन असो, फेमिनिझम असो की व्हिएतनाम युद्धाला विरोध असो, ह्युने प्रत्येक वेळी धाडसी, प्रवाही आणि भविष्यवेधी भूमिका घेतल्या. एकीकडे व्हिएतनाम युद्धासाठी सरकारला विरोध करत, दुसरीकडे त्याने व्हिएतनाम मध्ये अडकलेल्या अमेरिकन सैन्याचे मनोबल वाढवायला स्वतःच्या विमानाने त्याच्या सुंदर प्लेमेट (मॉडेल) प्लेबॉयचा नवा अंक घेऊन पाठवल्या. सरकारी धोरणाला विरोध आणि पण सरकारच्या सेवेत असणाऱ्या व्यक्तींचा आदर हे दोन्ही तो एकाचवेळी अत्यंत सभ्यपणे करत होता.
हे सगळे होत असताना ह्युला उत्तान चित्रे छापली म्हणून अटकही झाली. प्लेबॉय क्लबसाठी त्याने एका शहराच्या मेयरने मागितलेली लाच दिली म्हणून त्याच्यावर खटलाही झाला, पण त्याने प्रामाणिकपणे स्वतःची चूक मान्य करत स्वतःचे साम्राज्य वाचवले. ह्युच्या मदतनीस मुलीवर ड्रग्ज विकल्याचा खोटा आरोप ठेवून ह्युला नेस्तनाबूत करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या अधिकाऱ्यांना ह्यु पुरून उरला. त्याचे व्यक्तिगत आयुष्य अत्यंत घडामोडीचे राहिले. पहिल्या घटस्फोटानंतर ह्युने कधीही लग्न केले नाही, पण त्याच्या आयुष्यात असंख्य स्त्रिया येत जात राहिल्या. या सगळ्यात ह्युने प्लेबॉयच्या साम्राज्याला कुठेही धक्का लागू दिला नाही. Esquire सारख्या सेक्स मॅगझीनला टक्कर देत, लाइफस्टाइल मॅगझीन हा नवा प्रकार ह्यु हेफनरने प्लेबॉयच्या रूपाने जगापूढे आणला व त्याला व्यावसायिक यशाच्या शिखरावर नेऊन ठेवले. एक हाडाचा उद्योजक, एक धडाडीचा संपादक, लेखक आणि विविध चळवळींना जगासमोर ठेवणाऱ्या ह्युने अमेरिकेच्या सांस्कृतिक व राजकीय जाणिवा मुळापासून हादरवून सोडल्या, नव्याने परिभाषित केल्या.
आज महान Playboy Hugh Hefner वयाच्या 91 व्या वर्षी निधन पावला. त्याच्या पहिल्या कव्हर गर्लच्या मेरिलीन मोन्रोच्या थडग्याशेजारीच ह्युला दफन केले जाईल. "Life is too short to be living someone else's dream." हे स्वतःचे शब्द ह्युने शेवटच्या क्षणापर्यंत जगून दाखवले. त्याला Rest In Peace वगैरे मी म्हणणार नाही. जर चुकून स्वर्ग नावाची कल्पना खरी असेल आणि त्यात सुंदर अप्सरा असतील तर "हे स्वर्गस्थ अप्सरांनो, खुश व्हा! तुमचा प्लेबॉय येतोय!"
- डॉ. विनय काटे
No comments:
Post a Comment