भारतीय तरुणाई इतकी दमन केलेली तरुणाई कुठल्याही विकसित देशात चुकूनसुद्धा सापडणार नाही. याला कारण एकच, दांभिक मर्यादाशील संस्कृतीच्या आड लपलेली भित्री चवचाल वृत्ती. म्हणजे सारे कंड तर शमवायचे आहेत पण चोरून किंवा त्याला सांस्कृतिक परिमाण देऊन, म्हणजे आईबापांच्या लेखी आपले अपत्य किती विनयशील, संस्कारी आहे ही इमेज सांभाळून. आणि प्रत्येक पिढी इथे तेच करते, आजचे आईबाप सुद्धा ते स्वतः त्यांच्या तरुणपणी तारुण्यसुलभ गोष्टींचा आनंद घेत होते हे पोरांपासून लपवणे आद्यकर्तव्य समजतात आणि पिढ्यानपिढ्या हीच धूळफेक चालू आहे.
अहमदाबाद मध्ये असताना NID मधल्या माझ्या एका गुजराती मैत्रिणीसोबत गरबा पाहायला (खेळायला जमत नाही) गेलो होतो, तेव्हा तिने सांगितले, "विनय, वर्षभर गुजराती मुलींना जितकी बंधने असतात ना ती या नऊ रात्रीत पोरी धुडकावून लावत जे हवं ते करतात." तिच्या बोलण्यातील सत्यता जवळून पाहायला मिळाली आणि जेव्हा वर्तमानपत्रात गुजरातेत i-pill आणि condom चा नेहमीच्या मागणीच्या कित्येक पट साठा नवरात्राच्या आधी केला जातो ते वाचले तेव्हा फार विशेष वाटले नाही. NID, CEPT मधला गरबा आणि तिथल्या मुलींच्या वेशभूषा पाहून खरंच विश्वास बसत नव्हता कि ह्या त्याच पोरी आहेत ज्या एरव्ही रस्त्यावर दिसतात? शहाळे आणि टकीला शॉट मध्ये जो फरक आहे तोच दिसत होता तिथे!
जी गत गुजराती पोरींची तीच कमीअधिक प्रमाणात भारतीय पोरापोरांची. सगळ्या आईबापांना, समाजाला जर काही व्यक्त होऊ द्यायचे नसेल तर ह्या तरुणांचे स्वातंत्र्य आणि त्यांची sexuality. थोडक्यात, ना घरात मोकळीक, ना बाहेर! वयात यायला लागलेल्या पोरापोरींना आईबाप किंवा शाळा कधी लैंगिक शिक्षण देणार नाहीत, आणि मग त्यांनी कुठे पॉर्न पाहून काही ज्ञान घ्यावे म्हटले की कायदा आणि संस्कृतीरक्षक आहेतच शासन द्यायला. म्हणून मग या सगळ्यातून काही पळवाटा काढायला कमी येतात ते सांस्कृतिक उत्सव कारण तिथे आईबाप, समाज एकंदरीत जात-धर्माची, संस्कृतीची पार्श्वभूमी पाहून कानाडोळा करतात.
नवरात्री उत्सव, गणपती उत्सव, आंबेडकर जयंती, शिवजयंती, दहीहंडी मधल्या गर्दीत, मिरवणुकीत सगळी बंधने झुगारणारी, जुगार खेळणारी आणि दारू पिऊन जल्लोष करणारी तरुणाई आणि काही मध्यमवयीन लोकसुद्धा... हे सगळेच या दमनातून पळवाट काढत तिथे पोचलेले असतात. एरव्ही कुठल्या पक्षाच्या मोर्चाला, बैठकीला चाललाय म्हणून तरुण अपत्याने घरी सांगितले तर कुठलेही आईबाप परवानगी देणार नाहीत; पण हेच त्याच पक्षाच्या नेत्याने ठेवलेल्या धार्मिक उत्सवाला चाललाय म्हणाले की आईबाप होकार देऊन मोकळे, तिथे आपले अपत्य किती सुरक्षित आहे याची कसलीही काळजी न करता!
तरुण मुला-मुलींना सर्व तारुण्यसुलभ भावना होतात... वेगाने गाडी चालवायच्या, सिगारेट शिलगवायच्या, थंड बीअर प्यायच्या, पब मध्ये नाचायच्या, पॉर्न पाहायच्या आणि कधीकधी sex करायच्या सुद्धा. जेव्हा घरात यातली कुठलीही इच्छा पूर्ण करणे सोडा, व्यक्त करणे हीसुद्धा शक्यता अस्तित्वात नसते तेव्हा या मुलांना उत्सव अपरिहार्य बनतात. आणि यात सगळ्यात जास्त धोका असतो या तरुणाईला जी वेगाच्या-दारूच्या नशेत अपघात, लैंगिक गुन्हे, लैंगिक आजार यांची बळी पडू शकते किंवा गुन्ह्यात सामील सुद्धा होऊ शकते. असे कित्येक दुर्दैवी प्रकार तरुणाईसोबत घडतात, जे उत्सव आयोजित करणारे राजकीय धेंड झाकून टाकतात आणि हतबल आईबाप "झाकली मूठ सव्वा लाखाची" म्हणून शांत बसतात. पण मुलांच्या मनावर, शरीरावर झालेले आघात खूप दूरगामी असतात.
तरुण मुलामुलींच्या अभिव्यक्तीला योग्य तितका वाव घरात, समाजात मिळाला तर ह्या उत्सवांच्या आडून येणारे दुर्दैवी प्रसंग सहज टाळता येतात. दारू, सिगारेट, सेक्स यांच्याकडे होणारे आकर्षण हे तितकेच तीव्र असते जितके त्यांच्याबद्दल गूढ बाळगले जाते. बापाने जर पहिली सिगारेट शिलगावून पोरा-पोरीला दिली, पहिला पेग बनवून दिला तर ते कशाला चोरून पितील? दारू जास्त चढल्यावर काय होतं आणि आपण किती vulnerable असतो हे घरातच कळल्यावर ते बाहेर जाऊन नक्कीच दारू किंवा ड्रग्ज मध्ये धुंद होणार नाहीत. लैंगिक शिक्षण, लैंगिक संबंधामागचे भावनिक बंध, असुरक्षित sex मधले धोके, contraception कसं करावे याची माहिती घरातूनच मिळाली तर वयात आलेली मुले-मुली लैंगिक संबंधाबाबत बरीच सजग आणि सुरक्षित राहतील.
कुणीही तरुण मुला-मुलींवर 24 तास लक्ष ठेवू शकत नाही, बंधन ठेवू शकत नाही आणि ती ठेवू पण नयेत, कारण त्याने उपाय कमी, अपाय जास्त होतात. स्वतःला व्यक्त करायचं विधायक स्वातंत्र्य, त्यासोबत येणाऱ्या जबाबदारींची माहिती आणि कुटुंबाचा विश्वास एवढं मिळालं तर आपल्याकडील तरुणाईचे बरेच प्रश्न गंभीर स्वरूपात व्यक्त न होता, योग्य वेळेत आणि खेळीमेळीच्या वातावरणात नाहीसे होतील.
डॉ. विनय काटे
- फेसबुक पोस्ट ( २६ ऑगस्ट २०१६, १३.०० )
No comments:
Post a Comment